70 lat Teatru Współczesnego w Warszawie
Jesienią 1949 roku upaństwowiono wszystkie teatry. W ramach tych działań zespół Teatru Kameralnego w Łodzi przeniesiono do Warszawy, do prowadzonego przez Marię Gorczyńską w salce parafialnej Teatru Klasycznego. Teatr pod wspólną dyrekcją Michała Meliny i Marii Gorczyńskiej i kierownictwie artystycznym Erwina Axera, przyjął nazwę Współczesny. W listopadzie tegoż roku odbyła się pierwsza premiera nowego teatru . Była to sztuka Leona Kruczkowskiego „Niemcy”.
Od tego wydarzenia minęło równo 70 lat. Nie wiadomo jak się to stało, bo ledwie co, na licznych spotkaniach z publicznością prezentując archiwalne zapisy i nagrania zachowane w archiwach teatru, obchodziliśmy 60-lecie. Widocznie czas dzisiaj biegnie szybciej, zwłaszcza dla siedemdziesięciolatków, więc mamy JUBILEUSZ !
Tym razem również sięgniemy do archiwum. Jak zapewne wiadomo, teatr tworząc sezonowe repertuary dokonuje wyboru sztuk spośród tytułów, które wzbudziły nasze zainteresowanie i uznajemy, że mieszczą się w założeniach programowych teatru. Mówimy, że sztuki te mieszczą się w „portfelu teatru”. Oczywiście nie wszystkie doczekują się realizacji. Zajrzeliśmy do dawnych „portfeli”. Wiele tytułów nie wytrzymało próby czasu, wiele nigdzie nie było wystawianych, ale są też takie, które nie miały szans by ujrzeć światło dzienne z innych powodów. Postanowiliśmy do niektórych z nich wrócić i zaproponować naszej wiernej widowni czytania performatywne na Scenie w Baraku.
Pierwszym tytułem jest „ARKADIA” – Jerzego Zawieyskiego. Sztuka napisana w 1953 roku. Jej tekst został odnaleziony w Muzeum Literatury i opisany w latach osiemdziesiątych przez Joannę Godlewską, ale publikacji się nie doczekał. W naszym archiwum nie pozostał tekst sztuki, choć wiadomo, że autor złożył ją Erwinowi Axerowi w 1955 roku. Niestety aktyw polityczny uznał sztukę za „godzącą w ustrój”, więc pierwszy raz „Arkadia” zabrzmi na scenie dopiero dzisiaj.
Różne zdarzenia bywają koincydencyjne, ale my w teatrze mamy skłonność doszukiwania się w nich metafizyki. Będziemy czytać sztukę napisaną 1953 roku na Scenie w Baraku, który został postawiony w tym samym roku, jako prowizoryczne pomieszczenie Biura Dyrekcji Budowy MDM-u. Na dodatek miejscem akcji sztuki, jest Państwowe Biuro Planowania Budownictwa. Przy okazji, warto przemyśleć pojęcie prowizoryczności.
Dyrektor Teatru Współczesnego
Maciej Englert
