Potęga ciemności (Włast' t'my)

Twórcy
- Autor Lew Tołstoj
- Przekład Jerzy Pomianowski
- Reżyseria Erwin Axer
- Scenografia Ewa Starowieyska
- Muzyka Zbigniew Turski
- Asystenci reżysera Jarosław Kuszewski (PWST) Janusz Kozłowski (PWST)
- Asystentki scenografa Zofia Bodakowska-Szmidt Joanna Radzka
Obsada
- Piotr, gospodarz Józef Nalberczak
- Anisja, jego druga żona Teresa Lipowska
- Akulina, córka Piotra z pierwszego małżeństwa Stanisława Celińska
- Nikita, parobek Tadeusz Łomnicki
- Aniutka, córka Piotra i Anisji Pola Raksa (Anna Skaros, Małgorzata Włodarska)
- Matriona, matka Nikity Halina Mikołajska
- Akim, ojciec Nikity Henryk Borowski
- Maryna Barbara Sołtysik
- Kuma, sąsiadka Antonina Girycz
- Marfa, siostra Piotra Irena Horecka
- Mitrycz, parobek, były żołnierz Jarosław Kuszewski (Marian Friedman)
- Kuma Anisji Ilona Stawińska
- Swat Edmund Fidler
- Swatka Helena Kowalczykowa
- Dziewczyna I Zofia Saretok
- Dziewczyna II Anna Skaros (Maria Szadkowska)
- Mąż Maryny Eugeniusz Poreda (Marian Friedmann)
- Woźnica Ryszard Barycz
- Drużba Andrzej Szenajch
- Strażnik Ryszard Ostałowski (Piotr Fronczewski)
- Sołtys Tadeusz Surowa
- Narzeczony Akuliny Stefan Friedmann
- Pokaż całość obsady
Ilość przedstawień
- 42
Premiera
- 1971-07-08
Ilość przedstawień
- 42

"To nie jest sztuka na lipiec. Ponury i ciężki dramat; przedstawienie trwa ponad trzy godziny; na scenie trzaskający mróz, aktorzy chodzą w kożuchach, pot im spływa z czoła - także widzom na widowni. Na szczęście Teatr Współczesny wkrótce jedzie na urlop i "Potęgę ciemności" będzie grał w nowym sezonie, na jesieni i w zimie. Ale czy jest to sztuka nawet na jesień i zimę? [...] [Erwin Axer] bronił się skutecznie przed wszelką rodzajowością na rzecz wydobycia ogólnoludzkiego dramatu moralnego. Nosicielem tego dramatu jest Nikita - świetna kreacja Tadeusza Łomnickiego. Wiejski Don Juan, dziwkarz i byczek rozpasany, głupawy kłamca, potem pijak i brutalny mąż, zbrodniarz i wreszcie załamany grzesznik. Łomnicki od początku zaznacza elementy uczciwości Nikity, pokazuje całą jego ewolucję w sposób niesłychanie przekonywający, z prawdziwą wirtuozerią środków aktorskich. Chwilami sprawia wrażenie jakby się bawił tą wirtuozerią, swoimi umiejętnościami, modulacjami głosu (kapitalny w wielkiej scenie pijackiej). Jakby mówił: popatrzcie jak ja to umiem robić! I rzeczywiście umie to robić doskonale, wzorcowo. W "Potędze ciemności" dochodzą do głosu: Bóg, pieniądze i namiętności erotyczne. A także sumienie. To sumienie, które nie daje spokoju Nikicie i ocala jego ludzkie wartości. Bóg w cerkiewnym wydaniu wśród tych "ludzi prawosławnych" obecny jest w przedstawieniu w bardzo pięknej scenografii Ewy Starowieyskiej: ikony w tle z motywami ołtarzowymi. Do tego dochodzą oszczędne elementy naturalistyczne dla określenia zmieniających się miejsc akcji.[...] Bóg cerkiewny jest też w pieniach i muzyce Zbigniewa Turskiego. I przemawia ustami Akima, ojca Nikity.[...] Akima gra Henryk Borowski stwarzając małe arcydzieło. Zabawny w swym bezładnym gaworzeniu, wzruszający w bezsilnym oburzeniu, pyszny w rozmowie z Mitryczem (Jarosław Kuszewski), odsłaniającym na chłopski rozum mechanizm działania banków, a właściwie w ogóle kapitalizmu, co Akim kwituje tylko jednym słowem : obrzydliwość."
August Grodzicki, Życie Warszawy